Σύμφωνα με τον νόμο για τα Επίπεδα Επίδοσης στα σχολεία της Σκωτίας (Standards in Scotland’s Schools etc Act 2000, Section 9), η Επιθεώρηση της Εκπαίδευσης (Her Majesty’s Inspectorate of Education – HMIE) έχει την ευθύνη για την εξωτερική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των Τοπικών Εκπαιδευτικών Αρχών και της υποστήριξης που παρέχουν στα σχολεία για τη βελτίωση της ποιότητάς τους. Αποστολή της Επιθεώρησης είναι γενικότερα η διασφάλιση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου και της ευημερίας των μαθητών καθώς και η προαγωγή της δημόσιας απολογισμικότητας.

Η αξιολόγηση του έργου των Τοπικών Εκπαιδευτικών Αρχών βασίζεται στο πλαίσιο των δεικτών ποιότητας «Quality Management in Education 2 – QMIE» (2000) και στον νόμο «The Standards in Scotland’s Schools etc Act 2000», που αφορά στον σχεδιασμό της βελτίωσης της απόδοσης των εκπαιδευτικών αρχών στην Σκωτία και στη σύνταξη σχετικής έκθεσης με βάση το Εθνικό Πλαίσιο Επίδοσης (National Performance Framework - NPF), τις εθνικές προτεραιότητες και τις μετρήσεις της επίδοσης. Το πλαίσιο των δεικτών ποιότητας, QMIE, αποτελεί τη βάση για τον πρώτο κύκλο του εξωτερικού ελέγχου από την Επιθεώρηση και παρέχει πρακτική βοήθεια και υποστήριξη στη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης, σε στρατηγικό αλλά και σε λειτουργικό επίπεδο, με σαφή εστίαση στα αποτελέσματα. Το υποστηρικτικό πακέτο, QMIE2, και οι συνοδευτικές οδηγίες για την Επιθεώρηση των Εκπαιδευτικών Υπηρεσιών των Τοπικών Αρχών (Inspection of the Education Functions of Local Authorities – INEA) παρέχουν μια συνεκτική προσέγγιση συνδυασμού της αυτοαξιολόγησης και της επιθεώρησης.

Η αυτοαξιολόγηση αποτελεί μια αναστοχαστική επαγγελματική διαδικασία μέσα από την οποία τα σχολεία επιτυγχάνουν την αυτογνωσία. Η αυτοαξιολόγηση και ο αποτελεσματικός σχεδιασμός του εκπαιδευτικού έργου αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της διαδικασίας βελτίωσής του.

Η διαδικασία της αυτοαξιολόγησης παρέχει βασική πληροφόρηση στη διοίκηση με σκοπό τη συνολική αξιολόγηση της ποιότητας της εκπαίδευσης, και οδηγεί σε μια σειρά κοινά αποδεκτών σχεδίων δράσης για τη βελτίωση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου.

Η εξωτερική επιθεώρηση βασίζεται στα αποτελέσματα και τα δεδομένα της αυτοαξιολόγησης για να επιτύχει περαιτέρω βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου. Οι ομάδες επιθεώρησης συζητούν με το σχολείο τις υπεροχές και τις αδυναμίες που έχει εντοπίσει το σχολείο δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της αυτοαξιολόγησης.

Η αυτοαξιολόγηση για να είναι αποτελεσματική δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μεμονωμένο ή περιοδικό γεγονός αλλά μια διαρκή εστιασμένη διαδικασία που διατρέχει ολόκληρη την κουλτούρα του σχολείου, εντοπίζει αδυναμίες και υπεροχές και συντελεί στην λήψη μέτρων και στο σχεδιασμό δράσεων βελτίωσης.

Για τις ανάγκες της εφαρμογής της αυτοαξιολόγησης στα σχολεία αναπτύχθηκε το πρόγραμμα The Journey to Excellence, το οποίο αφορά πέντε ευρεία πεδία του εκπαιδευτικού έργου:

1. Μάθηση και διδασκαλία (διαστάσεις 1 & 2)
2. Όραμα και ηγεσία (διαστάσεις 3 & 4)
3. Συλλογικότητα (διαστάσεις 5 & 6)
4. Ανθρώπινο δυναμικό (διαστάσεις 7 & 8)
5. Ήθος και κουλτούρα (διαστάσεις 9 &10)

Στο πλαίσιο του προγράμματος εκδόθηκε το πακέτο υλικού «How good is our school? The Journey to Excellence - JTE». Το υλικό περιλαμβάνει πέντε μέρη, τα οποία περιγράφουν την εφαρμογή της αυτοαξιολόγησης ως μια συνεκτική διαδικασία με βάση τη γνώση σχετικά με την αποτελεσματική βελτίωση των σχολείων, όπως έχει προκύψει από την εμπειρία της εφαρμογής της στη Σκωτία αλλά και στον διεθνή χώρο.

• Parts 1 & 2: Aiming for Excellence, Exploring Excellence,
• Part 3: How Good is our School. How good are we now? How good can we be?, The Child at the Centre. Self-evaluation in the early years,
• Part 4: How Good is our School? The Journey to Excellence. Planning for Excellence,
• Part 5: The Journey to Excellence – Exploring excellence in Scottish schools, και το συμπληρωματικό εργαλείο Improving Outcomes for Learners Through Self-Evaluation.

Το αρχικό ερώτημα «Πόσο καλό είναι το σχολείο μας;» διευρύνεται πλέον έτσι ώστε η αυτοαξιολόγηση να απαντήσει στα ερωτήματα:

1. «Πόσο καλοί μπορούμε να γίνουμε;»,  ερώτημα που προϋποθέτει τον εντοπισμό των προτεραιοτήτων και τον καθορισμό των βασικών αποτελεσμάτων, τα οποία στοχεύει να επιτύχει το σχολείο για όλους τους μαθητές,
2. «Πώς μπορούμε να φτάσουμε εκεί;», που προϋποθέτει τη βούληση για ανάληψη δράσης προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχωι, και
3. «Τι έχουμε επιτύχει;», που διερευνά την επίδραση της σχεδιασμένης δράσης.

<Για περισσότερα από 15 χρόνια, τα σχολεία και τα κέντρα προσχολικής αγωγής αναπτύσσουν τις προσεγγίσεις στην αυτοαξιολόγηση με την υποστήριξη του παραπάνω υλικού. Το κείμενο «Improving Scottish Education» αποδίδει σε μεγάλο βαθμό τη βελτίωση των σχολείων στην επιτυχία της αυτοαξιολόγησης.

Πηγές δεδομένων

Η αυτοαξιολόγηση βασίζεται στα στοιχεία τα οποία το σχολείο έχει ήδη στη διάθεσή του, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, το μαθητικό δυναμικό και το περιβάλλον του. Τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται για την αυτοαξιολόγηση μπορούν να συγκεντρώνονται από μια ποικιλία πηγών όπως τα ερωτηματολόγια, τα αρχεία της φοίτησης και προόδου των μαθητών, οι συνεντεύξεις και συζητήσεις με τους μαθητές, το προσωπικό, τους γονείς και άλλους εμπλεκόμενους, και κυρίως η παρατήρηση της μάθησης και της διδασκαλίας.

Στον Οδηγό How Good is our School. How good are we now? How good can we be? (Appendix 5) περιγράφονται οι 4 βασικές πηγές τεκμηρίωσης της αυτοαξιολόγησης των σχολείων, οι οποίες μπορεί να αφορούν:

Δείκτες Ποιότητας – Πλαίσιο Ποιότητας

Ο Οδηγός «How Good is our School. How good are we now? How good can we be?» παρέχει τους Δείκτες Ποιότητας (The Quality Indicators) και το Πλαίσιο Ποιότητας (The Quality Framework) για την υλοποίηση της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας.

ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΕΙΚΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

Από το παραπάνω πλαίσιο, οι δείκτες:
1.1 Βελτίωση της επίδοσης,
2.1 Εμπειρίες των μαθητών,
5.3 Ανταπόκριση στις μαθησιακές ανάγκες, και
5.9: Βελτίωση μέσω της αυτοαξιολόγησης
έχουν επιλεγεί ως βασικοί δείκτες ποιότητας για τις επιθεωρήσεις των σχολείων από το 2008 με βάση το Εθνικό Πλαίσιο Επίδοσης (National Performance Framework – NPF).

Κάθε δείκτης αναλύεται σε ένα ή περισσότερα θεματικά πεδία, τα οποία περιγράφονται λεπτομερώς και λειτουργούν ως οδηγοί για τη συλλογή των δεδομένων τεκμηρίωσης των δεικτών.

Η αξιολόγηση των δεικτών γίνεται σε 6βαθμη κλίμακα:

6. Άριστα (excellent)
5. Πολύ καλά (very good)
4. Καλά (good)
3. Ικανοποιητικά (satisfactory)
2. Με αδυναμίες (weak)
1. Μη ικανοποιητικά (unsatisfactory)

Έκθεση της Επιθεώρησης HMIE σχετικά με την ποιότητα της σχολικής εκπαίδευσης

Το 2002 δημοσιεύτηκε η Έκθεση της Επιθεώρησης σχετικά με τα επίπεδα της επίδοσης (standards) και την ποιότητα στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για την περίοδο 1998-2001 (Standards and Quality in Primary and Secondary Education 1998-2001 – A Report by HMIE). Η έκθεση βασίζεται στα στοιχεία που συλλέχθηκαν από τις επιθεωρήσεις σε περισσότερα από 500 σχολεία της Πρωτοβάθμιας και 160 σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης καθώς και από τις επιθεωρήσεις που εστιάστηκαν στη διερεύνηση συγκεκριμένων πεδίων του εκπαιδευτικού έργου.

• Επιθεώρηση Εκπαίδευσης:  (πρόσβαση 9-9-2013)
• HMIΕ(1994). The Role of School Development Plans in Managing School Effectiveness, 2^nd edition.
• ΗΜΙΕ(2002). Standards and Quality in Primary and Secondary Education 1998-2001.
• HMIE (2003). How good is our school? Planning for Improvement.Features of Best Practice.
• HMIE (2006). Quality Management in Education 2 - Self-Evaluation for Quality Improvement.
• ΗΜΙΕ(2009). How good are we now? How well do we protect children and meet their needs? How good can we be? (self-evaluation of children’s services).    
• The Journey to Excellence. (πρόσβαση9-9-2013).
• Parts 1 & 2: How Good is our School? The Journey to Excellence. (2006) (πρόσβαση9-9-2013).
• Parts 1 & 2: How Good is our School? The Journey to Excellence. (2006) (πρόσβαση 9-9-2013).
• Part 3: How Good is our School. How good are we now? How good can we be? (2007). (πρόσβαση 9-9-2013).
• The Child at the Centre. Self-evaluation in the early years. (πρόσβαση 9-9-2013).
• Part 4: How Good is our School? The Journey to Excellene. Planning for Excellence. (2007) (πρόσβαση 9-9-2013).
• Part 5 -  The Journey to Excellence - Exploring excellence in Scottish schools. (πρόσβαση9-9-2013).