Ο όρος «αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου», στη Σουηδία, αναφέρεται:

1. Στην αξιολόγηση της ατομικής επίδοσης των μαθητών και της επίτευξης των μαθησιακών στόχων, καθώς και στην αξιολόγηση των μαθητών σε επίπεδο τάξης, εκτός σχολείου ή και σε εξετάσεις ευρείας κλίμακας.
2. Στην αξιολόγηση της επίδοσης των εργαζόμενων / επαγγελματιών μέσα στο σχολείο, π.χ. των εκπαιδευτικών και του διευθυντή του σχολείου και
3. Στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των σχολείων και της εκπαιδευτικής πολιτικής. Περιλαμβάνει τις σχολικές επιθεωρήσεις, την αξιολόγηση σε επίπεδο περιφερειών, την αξιολόγηση του συστήματος και τις στοχευμένες αξιολογήσεις εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Η σουηδική προσέγγιση της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου περιλαμβάνει:

• Την αξιολόγηση των μαθητών σε συνεχή βάση από τους εκπαιδευτικούς. Οι μαθητές ενθαρρύνονται να θέτουν οι ίδιοι στόχους μέσω εξατομικευμένων προγραμμάτων και να αναπτύσσουν δεξιότητες αυτοαξιολόγησης. Επίσης πραγματοποιείται συνεχής αξιολόγηση από όλους τους εκπαιδευτικούς σε επίπεδο τάξης με διαφορετικές μεθόδους και μέσω Τράπεζας Θεμάτων. Οι εθνικές αξιολογήσεις είναι διαγνωστικές και διαμορφωτικές στις πρώτες βαθμίδες εκπαίδευσης (έτη 3/ 5) και τελικές στο Λύκειο (έτος 9). Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι ότι η επίδοση των μαθητών στις εθνικές εξετάσεις αξιολογείται και βαθμολογείται από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν τους μαθητές μέσα στην τάξη.
• Την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Πραγματοποιείται από τους διευθυντές των σχολείων και συνδέεται με τη μισθοδοσία τους μέσω ενός αποκεντρωμένου συστήματος αμοιβών.
• Την αξιολόγηση των σχολείων. Διεξάγονται επιθεωρήσεις σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο για τον έλεγχο της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου, της οργάνωσης στο σχολείο και της σχολικής ηγεσίας, ενώ και οι τοπικές εκπαιδευτικές αρχές εφαρμόζουν συστήματα αξιολόγησης σε τοπικό και σχολικό επίπεδο.
  Η αξιολόγηση των σχολείων σε περιφερειακό επίπεδο συμπληρώνει τις αυτοαξιολογήσεις και τις εθνικές αξιολογήσεις καθώς λαμβάνει υπόψη τις τοπικές ανάγκες και την τοπική οικονομία. Πολλές περιφέρειες έχουν αναπτύξει εξελιγμένα συστήματα αξιολόγησης των σχολείων. Για παράδειγμα, στην περιφέρεια της Στοκχόλμης, το σύστημα αξιολόγησης βασίζεται σε ένα σύστημα δεικτών ποιότητας για τη διερεύνηση της επίδοσης των μαθητών σε περιφερειακό επίπεδο, στις εκθέσεις ποιότητας των επιμέρους σχολείων, στις εκθέσεις ποιότητας διαφορετικών ομάδων σχολείων (π.χ. της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, της προσχολικής αγωγής κ.λπ.) καθώς και στις εκθέσεις από την Επιθεώρηση της Στοκχόλμης που εστιάζουν στα προγράμματα σπουδών. Η περιφέρεια θέτει στόχους για όλα τα σχολεία της αρμοδιότητάς της, ενώ κάθε σχολείο αναπτύσσει τους δικούς του στόχους. Οι υπεύθυνοι της περιφέρειας παρακολουθούν την σχολική απόδοση με βάση τους δείκτες ποιότητας τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο. Άλλες περιφέρειες εφαρμόζουν ένα σύστημα αξιολόγησης από συναδέλφους («peer evaluation system»), ορίζοντας διευθυντές/ εκπαιδευτικούς σχολείων ως αξιολογητές της απόδοσης άλλων σχολείων (πχ. στην περιφέρεια Malmö). Κάποιες περιφέρειες χρησιμοποιούν ερωτηματολόγια για τη διερεύνηση του βαθμού ικανοποίησης των γονέων, των μαθητών και ενίοτε των εργοδοτών όσον αφορά την ποιότητα των εκπαιδευτικών υπηρεσιών.
• Την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού συστήματος. Ο ρόλος του Υπουργείου (και ειδικά του Εθνικού Φορέα Εκπαίδευσης) είναι να θέτει εκπαιδευτικούς στόχους και να παρακολουθεί τα αποτελέσματα του εκπαιδευτικού συστήματος αλλά όχι και τις διαδικασίες. Για την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου λαμβάνονται υπόψη: η συμμετοχή σε διεθνείς αξιολογήσεις, οι δείκτες των εθνικών αξιολογήσεων, η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου από την Επιθεώρηση και οι εκθέσεις αξιολόγησης από τον Εθνικό Φορέα για την Εκπαίδευση.

Ο Εθνικός Φορέας Εκπαίδευσης έχει δύο βάσεις δεδομένων:

1. Τη βάση δεδομένων SIRIS που εμπεριέχει στατιστικά δεδομένα για τα σχολεία όπως:
   • τον αριθμό μαθητών και εκπαιδευτικών, την αναλογία μαθητών – εκπαιδευτικών και τα προσόντα των εκπαιδευτικών,
   • τον αριθμό μαθητών που βρίσκονται στο βασικό επίπεδο και γίνονται δεκτοί στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, και
   • τα αποτελέσματα των εθνικών εξετάσεων στο 9ο έτος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και των εξετάσεων στο λύκειο.

   Επίσης, η βάση περιλαμβάνει τα δεδομένα που προκύπτουν από τη σχολική επιθεώρηση, όσον αφορά τα αποτελέσματα των σχολείων (κανόνες, αξίες και γνώση), τις δραστηριότητές τους (διδασκαλία, καθοδήγηση, διαχείριση, και ποιότητα εργασίας) και το πλαίσιο λειτουργίας τους (πρόσβαση στην πληροφόρηση και τις εκπαιδευτικές πηγές).

2. Τη βάση δεδομένων SALSA που περιλαμβάνει στοιχεία επίδοσης των σχολείων και των περιφερειών όπως:
   • την αναλογία μαθητών που στο 9ο έτος κατέχουν το βασικό επίπεδο γνώσεων και
   • την «προβλεπόμενη επίδοση» κάθε σχολείου και περιφέρειας με βάση τις διαπιστωμένες επιδόσεις των μαθητών στο 9ο έτος.

Τα παραπάνω δεδομένα είναι διαθέσιμα στους εθνικούς επιθεωρητές, στους περιφερειακούς αξιολογητές αλλά και στα ίδια τα σχολεία για την εσωτερική τους αξιολόγηση /αυτοαξιολόγηση. Τέλος, η Σχολική Επιθεώρηση των Σουηδικών σχολείων αναλαμβάνει τις επιτόπιες επισκέψεις στα σχολεία και παρέχει προφορική και γραπτή ανατροφοδότηση για την ποιότητα της εκπαίδευσης μέσω σύνταξης εκθέσεων σε τυποποιημένη φόρμα, που είναι κοινή για όλα τα σχολεία.

Η αυτοαξιολόγηση στο σουηδικό εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου συστήματος αξιολόγησης και εφαρμόζεται υποχρεωτικά στο σύνολο των σχολείων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας σύμφωνα με την ισχύουσα εκπαιδευτική νομοθεσία. Από το 2011, η έκθεση αυτοαξιολόγησης της ποιότητας δεν είναι πλέον υποχρεωτική αλλά τα σχολεία οφείλουν να τεκμηριώνουν τις πρακτικές διασφάλισης της ποιότητας της εκπαίδευσης που παρέχουν.

Σκοπός της διαδικασίας αυτοαξιολόγησης αποτελεί η διερεύνηση του βαθμού επίτευξης των στόχων του προγράμματος σπουδών, όπως επίσης και ο σχεδιασμός παρεμβάσεων για την αποτελεσματικότερη υλοποίηση αυτών των στόχων. Οι διαδικασίες της αυτοαξιολόγησης δε ρυθμίζονται από τις κεντρικές εκπαιδευτικές αρχές καθώς το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας χαρακτηρίζεται από έναν υψηλό βαθμό αποκέντρωσης. Ως εκ τούτου, κάθε σχολική μονάδα είναι ελεύθερη να διαμορφώνει και να εφαρμόζει τις διαδικασίες που αυτή θεωρεί αποτελεσματικότερες και προσφορότερες για την αποτίμηση της ποιότητας του εκπαιδευτικού της έργου. Κατά συνέπεια, οι διαδικασίες της αυτοαξιολόγησης στο σουηδικό σχολείο διαφέρουν σημαντικά τόσο από περιοχή σε περιοχή όπως επίσης και μεταξύ των σχολικών μονάδων της χώρας.

Ο τρόπος διεξαγωγής των διαδικασιών της αυτοαξιολόγησης αποτελεί αποκλειστική ευθύνη του διευθυντή της σχολικής μονάδας, ο οποίος έχει παράλληλα μεγάλη αυτονομία όσον αφορά την επιλογή των προγραμμάτων σπουδών, το εκπαιδευτικό υλικό και τις διδακτικές μεθόδους. Πιο συγκεκριμένα, ο διευθυντής σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και το υπόλοιπο προσωπικό του σχολείου συντάσσει σε ορισμένο χρόνο, κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους, έκθεση ποιότητας, στη σύνταξη της οποίας μπορούν να συμμετέχουν και οι γονείς των μαθητών. Η ανωτέρω έκθεση ποιότητας υποβάλλεται στις τοπικές εκπαιδευτικές αρχές, οι οποίες ακολούθως και βάσει των εκθέσεων αυτών συντάσσουν μια ευρύτερη έκθεση ποιότητας για το σύνολο των σχολικών μονάδων της περιφέρειας ευθύνης τους. Οι εκθέσεις ποιότητας των τοπικών εκπαιδευτικών αρχών δημοσιοποιούνται στην ευρύτερη κοινότητα προκειμένου γονείς, μαθητές και κάθε ενδιαφερόμενη ομάδα να έχει ελεύθερη πρόσβαση σε αυτές. Η δημοσιοποίηση των εκθέσεων ποιότητας θεωρείται ότι υποστηρίζει αποτελεσματικά τη διεξαγωγή μιας ευρύτερης τεκμηριωμένης συζήτησης για την ποιότητα του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου και τους τρόπους βελτίωσης αυτού, ενώ ταυτόχρονα παρέχει πολύτιμες πληροφορίες στην τοπική κοινωνία για τον τρόπο λειτουργίας των σχολικών μονάδων της περιοχής.

Η αυτοαξιολόγηση των σχολείων εξαρτάται από τρεις αλληλένδετους παράγοντες:

1. Tην ποιότητα της ανατροφοδότησης που λαμβάνουν τα σχολεία μετά την εξωτερική αξιολόγησή τους,
2. Tην ικανότητα να αξιοποιούν την παρεχόμενη ανατροφοδότηση για να βελτιωθούν και
3. Tην επίδραση των κινήτρων που παρέχονται στα σχολεία ή των κυρώσεων που τους επιβάλλονται μέσω της εξωτερικής αξιολόγησης.

Η ποιοτική και ποσοτική ανατροφοδότηση καλύπτει διάφορους τομείς της σχολικής ζωής και της εκπαιδευτικής επίδοσης, και αποτελείται από:

• τυποποιημένα δεδομένα (στατιστικά δεδομένα που δημοσιοποιούνται και επιτρέπουν τις συγκρίσεις μεταξύ των σχολείων σε διάφορους τομείς) σχετικά με την επίδοση των μαθητών αλλά και άλλους τομείς,
• τις εκθέσεις της σχολικής επιθεώρησης σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, οι οποίες δημοσιοποιούνται,
• συστηματικές έρευνες που βασίζονται σε ερωτηματολόγια και έχουν ως ομάδες -στόχους τους γονείς και τους μαθητές σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο,
• την αυτοαξιολόγηση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου και των διαδικασιών διασφάλισης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου, μέσω των ετήσιων εκθέσεων από τα σχολεία και τις περιφέρειες.

Σε επίπεδο σχολικής μονάδας, η στρατηγική της αυτοαξιολόγησης ξεκινά με την αυτοανάλυση και την εκτίμηση του περιβάλλοντος («ποιοι είμαστε», «πού θέλουμε να πάμε»), συνεχίζει με την στοχοθέτηση και την εφαρμογή του εκπαιδευτικού σχεδιασμού («με ποιους τρόπους θα φτάσουμε εκεί», «πώς θα το επιτύχουμε») και τελειώνει με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων («πόσο καλά τα καταφέραμε»). Η στρατηγική αυτή στηρίζεται σε ένα μεγάλο αριθμό εργαλείων υποστήριξης της αξιολόγησης, όπως είναι τα εργαλεία συγκριτικής αξιολόγησης, οι δείκτες αυτοαξιολόγησης, τα λεπτομερή e-ερωτηματολόγια, οι πρότυπες φόρμες αξιολόγησης, οι δείκτες και τα μοντέλα βελτίωσης της ποιότητας. Κάποια εργαλεία έχουν αναπτυχθεί από τους εθνικούς φορείς προκειμένου να χρησιμοποιηθούν από τα σχολεία, ενώ άλλα έχουν δημιουργηθεί από ιδιωτικές εταιρείες που παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες στα σχολεία και τις περιφέρειες. Τα περισσότερα εργαλεία είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο και μπορούν να χρησιμοποιηθούν με απευθείας σύνδεση (online). Τα πιο γνωστά εργαλεία αυτοαξιολόγησης είναι:

1. Το ερωτηματολόγιο για τον εντοπισμό των αδυναμιών και των δυνατοτήτων, “BRUK”, που αφορά τις δραστηριότητες στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών σε επίπεδο σχολείου,
2. Η μέθοδος “Total Quality Management”, η οποία δεν θεωρείται ιδιαίτερα επιτυχής,
3. Το εργαλείο αυτοαξιολόγησης “Qualis”, το οποίο επιτρέπει στα σχολεία να θέτουν στόχους και να αναπτύσσονται σταδιακά βελτιώνοντας την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης και την οργάνωση και διοίκησή τους,
4. Το αναλυτικό εργαλείο “Skolindicator”, που προσεγγίζει το σχολείο ως «επιχείρηση», με έμφαση στις αποφάσεις που λαμβάνει ο επικεφαλής του σχολείου,
5. Το διαγνωστικό εργαλείο “PESOK”, που αναλύει το παιδαγωγικό και κοινωνικό κλίμα και χρησιμεύει ως βάση για τη βελτίωση του σχολείου από τα ίδια τα σχολεία ή/και τις περιφέρειες καθώς και ως βάση αξιολόγησης των σχολείων από τις εθνικές αρχές,
6. Η μέθοδος αυτοαξιολόγησης “Balanced Score Card” που αφορά τις επιδόσεις των μαθητών.

• OECD Reviews of Evaluation and Assessment in Education, Sweden, Deborah Nusche, Gábor Halász, Janet Looney,  Paulo  Santiago  and  Claire  Shewbridge (2011). (πρόσβαση9-9-2013).
• SIRIS: Βάση δεδομένων του Εθνικού Φορέα για την εκπαίδευση, την ποιότητα και τα αποτελέσματα.
• Σουηδικός Εθνικός Φορέας Εκπαίδευσης:  Skolverket
• Eurydice (2009/2010). Organization of the Education System in Sweden, European Commission.
• European Parliament and Council (2001).“European Cooperation in Quality Evaluation in School Education”, Recommendation of the European Parliament and of the Council (2001/166/EC).
• Το εργαλείο αυτοαξιολόγησης «BRUK»,  (πρόσβαση 9-9-2013)
• Το εργαλείο αυτοαξιολόγησης “Qualis”  (διαθέσιμο και στην Αγγλική),  (πρόσβαση 9-9-2013).
• Το εργαλείο αυτοαξιολόγησης  “Skolindicator” (στη Σουηδική):    (πρόσβαση 9-9-2013).