Βασική αρχή της λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος στη Βικτώρια αποτελεί η υποχρέωση όλων των επιπέδων του για απόδοση λόγου σχετικά με το παρεχόμενο έργο. Με την πρωτοβουλία της για τη διασφάλιση της διαφάνειας και της απολογισμικότητας (Transparency and accountability initiative), η Κυβέρνηση υποστηρίζει τα σχολεία στην υποχρέωσή τους αυτή και στην προσπάθεια βελτίωσης του εκπαιδευτικού έργου.

Η στρατηγική που διαμορφώθηκε με βάση την παραπάνω πρωτοβουλία στηρίζεται στην αρχή της συλλογικής ευθύνης (των γονέων, εκπαιδευτικών, διευθυντών, των τοπικών και κεντρικών αρχών) για την εκπαίδευση, η οποία απαιτεί με τη σειρά της μια συναντίληψη σχετικά με την πρόοδο των μαθητών και την επίδοση των σχολείων. Δημιουργήθηκε, για το σκοπό αυτό, το πλαίσιο δικτύωσης NAIF(NetworkAccountabilityandImprovementFramework), στο οποίο λειτουργούν 70 δίκτυα σχολείων στις 9 περιφέρειες. Το Πλαίσιο NAIFπεριγράφει τη λειτουργία ενός συστήματος απόδοσης λόγου και βελτίωσης για ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα, σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο, καθώς και στο επίπεδο των περιφερειακών σχολικών δικτύων (RegionalNetwork) αλλά και των επιμέρους σχολικών μονάδων. Οι διαδικασίες του Πλαισίου NAIF λειτουργούν ως βασικοί μηχανισμοί μέσω των οποίων τα δίκτυα των σχολείων αποδίδουν λόγο για το έργο τους, ενώ οι στόχοι και τα στρατηγικά πλάνα βελτίωσης ενσωματώνουν τις ομοσπονδιακές και περιφερειακές πρωτοβουλίες.

Ο επικεφαλής του κάθε περιφερειακού δικτύου (RegionalNetworkLeader) έχει την ευθύνη για την οργάνωση και διαχείριση του συγκεκριμένου δικτύου σχολικών μονάδων με βάση τις διαφορετικές ανάγκες τους. Σκοπό έχει τη βελτίωση της ηγεσίας και της διδακτικής διαδικασίας στα σχολεία της αρμοδιότητάς του καθώς και τη διασφάλιση της συλλογικής απολογισμικότητας για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων στους τρεις βασικούς τομείς:

• της μάθησης όλων των μαθητών
• της εμπλοκής στη μάθηση και της ευημερίας των μαθητών
• της μετάβασης από βαθμίδα σε βαθμίδα και της σταδιοδρομίας των μαθητών.

Οι παραπάνω στόχοι επιτυγχάνονται στο πλαίσιο ενός συστήματος τετραετών και ετήσιων κύκλων σχεδιασμού, βελτίωσης και αξιολόγησης, οι οποίοι λειτουργούν παράλληλα για όλα τα επίπεδα του εκπαιδευτικού συστήματος (κεντρικό, περιφερειακό, τοπικό και σχολικό).

Κάθε τετραετής κύκλος περιλαμβάνει ετήσιους κύκλους, κατά τη διάρκεια των οποίωνκαταρτίζεται ετήσιο πλάνο εφαρμογής και ετήσια έκθεση. Ο τετραετής κύκλος ολοκληρώνεται με την αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και τη διαμόρφωση ενός στρατηγικού πλάνου για τον προγραμματισμό του επόμενου τετραετούς κύκλου.

Το πρόγραμμα της αυτοαξιολόγησης των σχολικών μονάδων αποτελεί μέρος του  Πλαισίου για την Απολογισμικότητα και τη Βελτίωση των Σχολείων (School Accountability and Improvement Framework – SAIF). Όλα τα σχολεία εφαρμόζουν διαδικασίες αυτοαξιολόγησης πριν τη διεξαγωγή της εξωτερικής τους αξιολόγησης στο πλαίσιο των παράλληλων τετραετών και ετήσιων κύκλων που περιγράφηκαν παραπάνω.

Η αυτοαξιολόγηση των σχολείων παρέχει σε ολόκληρη την σχολική κοινότητα μια ευκαιρία συστηματικού αναστοχασμού σχετικά με τα αποτελέσματα της μαθησιακής διαδικασίας, με βάση τους στόχους και τις στρατηγικές βελτίωσης που είχαν καθοριστεί κατά τον προηγούμενο κύκλο σχεδιασμού. Ο αναστοχασμός αυτός περιλαμβάνει τη διερεύνηση των διδακτικών και μαθησιακών στρατηγικών, της κουλτούρας της επίδοσης και της ανάπτυξης, καθώς και άλλων διαστάσεων της λειτουργίας του σχολείου έτσι ώστε να υπάρχει δυνατότητα ενίσχυσης και υποστήριξής τους με σκοπό τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, μέσω της ανάληψης σχεδιασμένης δράσης.

Το Πλαίσιο SAIF  περιλαμβάνει 4 βασικούς άξονες βάσει των οποίων τα σχολεία:

• αξιολογούν την πρόοδότους σε σχέση με τους στόχους τους μέσω της εσωτερικής αυτοαξιολόγησης και της εξωτερικής αξιολόγησής τους
• σχεδιάζουν την βελτίωσή τους μέσω της διαμόρφωσης ενός τετραετούς στρατηγικού πλάνου και ενός πλάνου εφαρμογής του
• συντάσσουν και κοινοποιούν στη σχολική κοινότητα ετήσιες εκθέσεις σχετικά με την πρόοδο που υπήρξε σχέση με τους βασικούς δείκτες επίδοσης του σχολείου
• διασφαλίζουν τη συμβατότητα των διαδικασιών με τη νομοθεσία και τις πολιτικές του Υπουργείου μέσω μιας διαδικτυακής (online) λίστας ελέγχου.

Τα παραπάνω δεν αποτελούν διακριτές και ανεξάρτητες δράσεις αλλά μέρος μιας διαδικασίας συνεκτικού σχεδιασμού και οργάνωσης των προσπαθειών για τη βελτίωση του σχολείου, με βάση τους στόχους και τις αρχές της αποτελεσματικής διοίκησης. Επιπλέον, υπάρχει ισχυρή σύνδεση μεταξύ του σχεδιασμού του εκπαιδευτικού έργου, της επίδοσης του σχολείου και του σχεδιασμού της βελτίωσής του.

Η συμμετοχή σε καινοτόμες πρωτοβουλίες (π.χ. Ultranet; e5 Instructional Model) αποτυπώνεται στους σκοπούς, τους στόχους, τις στρατηγικές και τις δράσεις που καθορίζονται στο στρατηγικό πλάνο του σχολείου και στο ετήσιο πλάνο εφαρμογής του, ενώ τα επιτεύγματα του σχολείου ως προς τις πρωτοβουλίες αυτές καταγράφονται στην ετήσια έκθεσή του.

Το Πλαίσιο  SAIF παρέχει οδηγίες και υλικό για την υποστήριξη των διαδικασιών της αυτοαξιολόγησης των σχολείων, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού της, της υποβολής των εκθέσεων και του ελέγχου της συμβατότητας  των διαδικασιών με το νομοθετικό πλαίσιο.

Το Πλαίσιο SAIF αφορά τρεις τομείς αποτελεσμάτων, στους οποίους επικεντρώνεται η εκπαιδευτική πολιτική: βελτίωση της μάθησης των μαθητών, ενίσχυση της εμπλοκής τους στη μαθησιακή διαδικασία και της ευημερίας τους, αποτελεσματική μετάβαση από βαθμίδα σε βαθμίδα και επιλογές φοίτησης.

Τα ερωτήματα στα οποία καλείται να απαντήσει η κάθε σχολική μονάδα μέσα από την αυτοαξιολόγησή της είναι:

• Ποια μαθησιακά αποτελέσματα στοχεύαμε να επιτύχουμε;
• <Ποια μαθησιακά αποτελέσματα επιτύχαμε;
• Γιατί επιτύχαμε /δεν επιτύχαμε βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων;
• Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά το δυναμικό μας έτσι ώστε να επιτύχουμε βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων;
• Τι μπορούμε κάνουμε στο μέλλον για να συνεχίσουμε< να βελτιωνόμαστε;

Στο πλαίσιο του παραπάνω αναστοχασμού, εντοπίζονται οι τομείς υπεροχής καθώς και οι αδυναμίες του σχολείου, ενώ διερευνώνται και οι παράγοντες που συνετέλεσαν στα συγκεκριμένα αποτελέσματα. Η αυτοαξιολόγηση των σχολείων συστηματοποιεί τη διαδικασία αυτή και την καθιστά προσβάσιμη στις σχολικές κοινότητες.

Οι διευθυντές και τα σχολικά συμβούλια έχουν την ευθύνη της εποπτείας της προετοιμασίας και της ανάπτυξης της μεθοδολογίας, ενώ στη διαδικασία συμμετέχουν γονείς, προσωπικό και μαθητές. Προτείνεται η διαμόρφωση μιας ομάδας εργασίας με εκπροσώπους της σχολικής κοινότητας (π.χ. τον Διευθυντή, τον πρόεδρο του σχολικού συμβουλίου και μέλη του προσωπικού) ή η διαμόρφωση μικρότερων υπο-ομάδων από μέλη του προσωπικού με συγκεκριμένες υπευθυνότητες που σχετίζονται με το πρόγραμμα σπουδών ή άλλους τομείς προτεραιότητας του σχολείου. Για την ενθάρρυνση της εμπλοκής των γονέων μπορούν να δημιουργούνται ομάδες γονέων για την παροχή ανατροφοδότησης ή δεδομένων σχετικά με ειδικότερα θέματα (όπως π.χ. στην περίπτωση της διερεύνησης των απόψεων των γονέων). 

Η αξία της αυτοαξιολόγησης των σχολικών μονάδων βασίζεται στην ποιότητα του διαλόγου εντός της σχολικής κοινότητας, η οποία και αποτυπώνεται στην τελική έκθεσή της. Για την υποστήριξη της διαδικασίας προτείνεται η αξιοποίηση ενός «κριτικού φίλου», ο οποίος μπορεί να βοηθήσει θέτοντας σημαντικά ερωτήματα και θέματα προς συζήτηση. 

Ο Επικεφαλής του Δικτύου της Περιφέρειας (Regional Network Leaders) αξιοποιεί την έκθεση αυτοαξιολόγησης του σχολείου ως βασικό σημείο αναφοράς στις συζητήσεις του με το σχολείο, ενώ ο επιθεωρητής του σχολείου τη χρησιμοποιεί κατά την προετοιμασία της εξωτερικής αξιολόγησης στο πλαίσιο του τετραετούς κύκλου της απολογισμικότητας και βελτίωσης.

Η διαδικασία της αυτοαξιολόγησης των σχολείων αξιοποιεί το Μοντέλο των Αποτελεσματικών Σχολείων (Effective Schools Model) για να βοηθήσει τα σχολεία να αξιολογήσουν τις τρέχουσες πρακτικές και να παράσχουν πληροφόρηση σχετικά με την επιλογή των στρατηγικών βελτίωσης. Τα αποτελεσματικά σχολεία αναστοχάζονται συστηματικά σχετικά με την επίδοσή τους στο πλαίσιο της καθημερινής λειτουργίας τους με βάση τους 8 άξονες του Μοντέλου των Αποτελεσματικών Σχολείων:

• Επαγγελματική ηγεσία
• Εστίαση στη διδασκαλία και τη μάθηση
• Στοχευμένη διδασκαλία
• Υψηλές προσδοκίες
• Κοινό όραμα και στόχοι
• Απολογισμικότητα
• Μαθησιακές κοινότητες
• Ασφαλές περιβάλλον που ενεργοποιεί τη μάθηση

Η διαδικασία της αυτοαξιολόγησης των σχολικών μονάδων περιλαμβάνει τις εξής φάσεις:

Διαμόρφωση μεθοδολογίας για την αυτοαξιολόγηση με έγκριση από το σχολικό συμβούλιο (συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας για την ενθάρρυνση της συμμετοχής της ευρύτερης σχολικής κοινότητας, π.χ. γονέων, μαθητών κ.λπ.)

• Καθορισμός ομάδων εργασίας και διαμόρφωση διαδικασιών συμμετοχής / διερεύνησης απόψεων της κοινότητας – συνεργασία με τον Επικεφαλής του Περιφερειακού Δικτύου και/ ή τον Κριτικό Φίλο για την παροχή υποστήριξης
• Συζήτηση και ανάλυση της απόδοσης του σχολείου σε σχέση με τη μάθηση των μαθητών, την συμμετοχή τους στη μαθησιακή διαδικασία και την ευημερία τους, τη μετάβαση από βαθμίδα σε βαθμίδα και τη σταδιοδρομία τους για την περίοδο που αφορά το στρατηγικό πλάνο του σχολείου.
• Προετοιμασία σχεδίου της έκθεσης αυτοαξιολόγησης του σχολείου που συνοψίζει τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα από το προηγούμενο στάδιο
• Υποβολή του σχεδίου της έκθεσης στον Επικεφαλής του Περιφερειακού Δικτύου και στο σχολικό συμβούλιο για έγκριση
• Παρουσίαση της τελικής μορφής της έκθεσης στο εκπαιδευτικό προσωπικό
• Υποβολή της τελικής έκθεσης αυτοαξιολόγησης του σχολείου στον Επικεφαλής του Περιφερειακού Δικτύου, ο οποίος την προωθεί στο αρμόδιο τμήμα για τη βελτίωση των σχολείων τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν την προγραμματισμένη επιθεώρηση του σχολείου.

Το Υπουργείο παρέχει οδηγίες για την εφαρμογή της αυτοαξιολόγησης των σχολείων (School Self-evaluation Guidelines 2011) ενώ επίσης στην ιστοσελίδα του υπάρχουν διαθέσιμες:

• υποστηρικτικές οδηγίες σχετικά με τις διαδικασίες και τις πηγές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά την αυτοαξιολόγηση (School Self-evaluation Guidelines, Summary of information sources that can be used in school self-evaluation and school review)
• πρόταση για τη διενέργεια των συζητήσεων και τον σχεδιασμό της αυτοαξιολόγησης (Suggested procedure for school self-evaluation discussion and planning)
• πρότυπο-σχέδιοτηςέκθεσηςαυτοαξιολόγησηςκαιοδηγίεςσυμπλήρωσήςτης(Step-by-step Guide to Completing the School Self-evaluation Report, School Self-evaluation Template) παραδείγματα-αποσπάσματατμημάτωντωνεκθέσεωναυτοαξιολόγησηςτωνσχολείων(Executive Summary, Methodology, School Context, Student Learning, StudentEngagementandWellbeing, StudentPathwaysandTransitions)

• Υπουργείο Παιδείας: Department of Education and Early Childhood Development http://www.education.vic.gov.au/
• State Government Victoria, Department of Education and Early Childhood Development (2009). Supporting School Improvement: Transparency and Accountability in Victorian Government Schools
• State Government Victoria, Department of Education and Early Childhood Development (2010). Network Accountability and Improvement Framework 2011 http://www.eduweb.vic.gov.au/edulibrary/public/account/operate/saif2011/NAIF_guidelines_2011_V6.pdf (πρόσβαση 4-9-2013).
• State Government Victoria, Department of Education and Early Childhood Development (2011). Accountability and Improvement Framework for Victorian Government Schools 2011
• http://www.eduweb.vic.gov.au/edulibrary/public/account/operate/saif2011/Accountability_and_Improvement_Framework_Guidelines_2011_FINAL.pdf (πρόσβαση 4-9-2013).